De grootste stad in het westen van Soedan, El Fasher, viel vorige maand na een twee jaar durende belegering ten prooi aan twee wrede rivalen. Dat werd gevolgd door het ergste bloedbad in een burgeroorlog die al aan 150.000 mensen het leven heeft gekost en een derde van de bevolking tot vluchteling heeft gemaakt, maar met een beetje geluk is het misschien de laatste van dit soort gebeurtenissen in de huidige cyclus.

Soedan heeft nooit echt een regering gehad die respect verdient. Slechts twee jaar na de onafhankelijkheid in 1956 vond de eerste militaire staatsgreep plaats en in 1962 kwam de voornamelijk christelijke bevolking in het zuiden in opstand tegen de heerschappij van de moslimmeerderheid in het noorden. Drie miljoen doden en zes militaire staatsgrepen later werd Zuid-Sudan in 2011 onafhankelijk.

Acht jaar later wierp de rump 'Sudan', nu een land met slechts vijftig miljoen inwoners, een wrede dertig jaar durende dictatuur omver en begon in 2019 aan een moedig experiment met burgerlijk democratisch bestuur. Het duurde bijna twee jaar voordat de militairen de macht weer grepen.

De burgeroorlog begon in 2023, toen de twee leidende generaals het oneens waren over wie het militaire regime zou gaan leiden. De voor de hand liggende keuze was het hoofd van de Soedanese strijdkrachten (SAF), generaal Abdul Fattah al-Burhan. Zijn rivaal was generaal Mohamed Hamdan Dagalo, ook bekend als Hemedti.

Hemedti was een buitenstaander, een voormalige kamelenhandelaar uit het dunbevolkte en voornamelijk woestijnachtige westen van het land. Hij had een genocidale paramilitaire groep opgericht die bekend stond als de Janjaweed en die de voormalige dictator Omar al-Bashir had overgenomen als tegenwicht voor het reguliere leger.

In het begin was de Janjaweed een op kamelen voortgedreven militie die niet-Arabische stammen afslachtte voor Bashir in de westelijke regio Darfur, maar de afgelopen jaren is de groep uitgegroeid tot een goed uitgeruste militaire organisatie met de naam Rapid Support Force (RSF). Toch had de RSF gemakkelijk verslagen moeten worden door het reguliere leger (SAF) toen de splitsing plaatsvond.

Hoe is het in plaats daarvan uitgegroeid tot een macht die de hele westelijke helft van het land controleert? Goud.

Het meeste goud uit Soedan komt uit illegale 'ambachtelijke' goudmijnen in het door RSF gecontroleerde Darfur. Negentig procent ervan komt terecht in de Verenigde Arabische Emiraten (VAE), waar het wordt omgesmolten, van een nieuw merk wordt voorzien en verder verkocht.

De VAE zijn al lang niet meer het zoveelste oliestaatje in de Golf. Het is een land met 11 miljoen inwoners geworden, het jaarlijkse bruto binnenlands product is meer dan een half biljoen dollar (ongeveer hetzelfde als Singapore of Zweden) en slechts een derde van het inkomen komt uit olie.

Het is waar dat de meeste van die 11 miljoen mensen (80%-90%) geschoolde en ongeschoolde buitenlandse werknemers zijn, meestal mannen, die de economie van de VAE draaiende houden. In dat opzicht is het een typische Golfstaat. Maar in buitenlandse aangelegenheden is het een groot, volwassen land met alle gebruikelijke ambities en het is een belangrijke onafhankelijke speler geworden in de strategie en politiek van de regio.

De regio omvat niet alleen het Midden-Oosten, maar ook Noordoost-Afrika, inclusief Soedan, en Hemedti heeft al lange tijd een nauwe relatie met de VAE. De VAE hebben zelfs RSF-strijders ingehuurd als huurlingen voor hun interventies in Jemen, Libië en elders.

Maar de belangrijkste deal die de oorlog in Soedan gaande houdt is het goud van Darfur in ruil voor de wapens die de VAE overal vandaan halen.

Die wapens hebben van de RSF een strijdmacht gemaakt die het op kan nemen tegen het reguliere Soedanese leger. De RSF heeft nu heel Dafur in handen, weliswaar de armere en dunbevolkte helft van het land, maar wel het deel waar het meeste goud ligt. En Saoedi-Arabië, Egypte en Iran zijn gul genoeg met hun hulp om ervoor te zorgen dat de SAF ook kan blijven vechten.

De RSF heeft nu haar eigen rivaliserende regering in Darfur opgezet en zegt open te staan voor een opdeling van het land. Afgelopen donderdag (6 november) kondigde Hemedti aan dat hij een staakt-het-vuren op de bestaande lijnen zou accepteren, wat in de praktijk zou betekenen dat Darfur wordt geregeerd door de RSF en een tweede opdeling van het oude Soedan. Zijn 'vrienden' deden zoiets met buurland Libië, dus waarom niet?

Het historische verbod van de Afrikaanse Unie om de voormalige koloniale grenzen van Afrikaanse staten te wijzigen om eindeloze grensoorlogen te voorkomen is aan het vervagen met de rest van de 'op regels gebaseerde internationale orde', dus het zou gemakkelijk zover kunnen komen. De laatste halte zijn de Verenigde Staten van Soedan - maar eerst worden er waarschijnlijk nog meer onschuldigen afgeslacht.