Discussies over ouderschapsrechten of arbeidscontracten worden te vaak gezien als een politieke strijd in plaats van rationele overwegingen over hoe we de arbeidsmarkt concurrerender, eerlijker en duurzamer kunnen maken. Het resultaat is een land dat energie besteedt aan symptoomdiscussies, maar het kernprobleem uit de weg gaat: een arbeidskader dat te rigide is, gevormd wordt door verouderde ideologische erfenissen en niet geschikt is voor de mondiale en digitale economie van vandaag.

De veranderingen in de arbeidswet die in 2023 werden goedgekeurd, verscherpten de beperkingen op arbeidsovereenkomsten voor bepaalde tijd en tijdelijk werk. Ze werden gepresenteerd als sociale vooruitgang, maar ze duwden Portugal verder weg van modellen die internationaal effectiever zijn gebleken. Door de voorkeur te geven aan starheid en uniformiteit, kozen de wetgevers voor een defensieve, niet-aanpassende weg, het tegenovergestelde van de Noordse aanpak. In Denemarken bijvoorbeeld rust "flexizekerheid" op drie pijlers: contractuele vrijheid, genereuze werkloosheidsuitkeringen en sterke overheidsinvesteringen in bijscholing. Dit zorgt ervoor dat de markt flexibel is zonder onzeker te zijn. Portugal daarentegen houdt vast aan een rigiditeit die de bedrijfsdynamiek belemmert en jongeren die de formele arbeidsmarkt proberen te betreden onevenredig benadeelt.

Portugal blijft flexibiliteit verwarren met onzekerheid, terwijl ze in feite heel verschillend zijn. Overmatige rigiditeit creëert transactiekosten, verstikt het creëren van banen en verhindert dat bedrijven reageren op schokken. Ondertussen slagen landen die flexibiliteit combineren met robuuste sociale vangnetten en een actief werkgelegenheidsbeleid erin om concurrentievermogen te verzoenen met sociale cohesie. Portugal investeert momenteel minder dan 0,5% van het BBP in actief arbeidsmarktbeleid, vergeleken met 2% in Denemarken, een kloof die veel van het verschil in resultaten verklaart.

De kern van de transformatie die Portugal nodig heeft

Het antwoord ligt niet in het opleggen van dogma's of het hergebruiken van verouderde formules. Het antwoord ligt niet in het opleggen van dogma's of het hergebruiken van achterhaalde formules, maar in het leren van internationale ervaringen, het verzamelen van solide gegevens en het aanpassen van oplossingen aan de Portugese realiteit, waar KMO's het economische landschap domineren. Wat we nodig hebben is geen gesloten hervormingsplan, maar een pragmatisch, op feiten gebaseerd debat dat de politieke en vakbondsruis overstijgt en de echte uitdagingen centraal stelt: demografische vergrijzing, stagnerende lonen en lage productiviteit.

Dit betekent flexibiliteit heroverwegen en zekerheid niet als een bedreiging maar als een kans zien. Het betekent dat verdienste, en niet anciënniteit of verworven privileges, de kern vormen van loopbaanontwikkeling en beloning. Het betekent de logica van confrontatie vervangen door samenwerking, door te erkennen dat werkgevers en werknemers risico's en doelen delen. En het betekent het versterken van de bescherming van ouders en het evenwicht tussen werk en privéleven, niet als luxe, maar als essentiële voorwaarden voor sociale en demografische duurzaamheid.

Het arbeidskader in Portugal moderniseren betekent geen onzekerheid creëren; het betekent een flexibeler, meritocratisch en inclusief ecosysteem opbouwen. Flexibiliteit, verdienste en werknemersparticipatie in eigendom zijn geen tegenstrijdige concepten: wanneer ze worden gecombineerd, kunnen economieën concurrerender groeien, welvaart genereren en de beloningen van de groei eerlijker verdelen.

Portugal kan zijn arbeidsmarkt niet blijven beheren alsof het geïsoleerd is van de wereld of gevangen zit in verouderde ideologische modellen. In een tijdperk van wereldwijde concurrentie, demografische krimp en steeds snellere technologische veranderingen is het noodzakelijk om de arbeidswetgeving te herzien op basis van feiten, niet op basis van vooroordelen of vastgeroeste bedrijfsbelangen.

Flexibiliteit, verdienste, participatie en evenwicht tussen werk en privéleven zijn geen concessies: het zijn structurele voorwaarden voor groei, investeringen en het behouden van talent. Landen die dit vroeg hebben begrepen, zoals de Scandinavische landen, plukken daar vandaag de vruchten van. Als Portugal deze mentaliteitsverandering blijft uitstellen, zal het verliezen wat het belangrijkst is: concurrentievermogen, menselijk kapitaal en uiteindelijk zijn toekomst.

Disclaimer: Dit artikel is geschreven met hulp van AI.